Blog

लेणी क्रमांक १० इथे असणारा शिलालेख खूप महत्वाचा ठरतो अगदी इसवी सन ९ व्या शतकात नगरी लिपीत राष्ट्रकुट सम्राट अमोघवर्मा  याने आपल्या अमात्याला विष्णू गुप्ताला कान्हेरी येथील लेण्यात बुद्धाच्या पूजेसाठी वीस द्रम्म विहाराच्या दुरुस्थी साठी तीन द्रम्म  भिक्खुंच्या चीवरासाठी पाच द्रम्म आणि पुस्तकांसाठी एक द्रम्म मिळावा यासाठी ४० द्रम्माच्या दोन आणि १२० द्रम्माची एक अशी रक्कम कान्हेरी मध्ये भिक्खू संघाकडे अक्षयनिधी म्हणजे कायमस्वरूपी ठेव ठेवलेली आहे
यातून एक गोष्ट प्रामुख्याने समजते ती म्हणजे आजच्या काळात आपण वापरत असणारी बँकेची व्यवस्था हि दोन  हजार वर्षापूर्वी बौध्द काळात वापरात आणलेले आहे
शिलालेखांचे अध्ययन करताना नेहमीच एक गोष्ट जाणवते  ती म्हणजे बौद्ध  काळातील आर्थिक व्यवहार कसे होते यावर का अभ्यास होत नाही भारताच्या जडणघडणीत बौद्ध कालखंड हा सर्वोत्तम आहे हे नाकारता येत  नाही अनेक लेण्यात ते आपणास पाहायला मिळते
बौद्ध लेण्यातील आर्थिक बाबींचा विचार करताना प्रगत कालखंड म्हणून त्याची गणना हि काही काल्पनिक कथांचा बाजार नसून एक ऐतिहासिक घटनांचा इतिहास आहे हे सिद्ध होते
आज भारताचा आर्थिक बाब कमकुवत कशी आहे हे सांगण्याची गरज नाही जवळपास लोकसंखेच्या अर्धे अधिक लोक हे आर्थिक कमकुवत आहेत मात्र बौद्ध कालखंडात जनता आर्थिक प्रगत आहेत याचे उदाहरणे लेण्यातील हे शिलालेख आहेत ते सांगतात कि इथे प्रत्येक व्यक्ती हा धनवान आहे शिवाय दानशूर आहे याची काय कारणे असतील तर ती म्हणजे बुद्धाची सम्यक शिकवण आहे
बुद्धाने लोकांना धन संचय करू नका असा संदेश दिलाय पण त्याच बरोबर दान परिमिता हि असायला हवी सांगितले आहे शिवाय दान कोणाला केले पाहिजे हे हि सांगितले आहे त्यामुळे साहजिक च जनतेच्या आचरणात असणारा बौद्ध धम्म हा साक्ष देत आहेत एवढे नक्की लोकांनी  भरभरून धम्म दान दिलेले आहे आणि त्यात लोकांच्या आर्थिक समानतेचा विचार हि केला आहे म्हणून बौद्ध कालखंड  प्रगत  होता कारण आर्थिक समानता सामाजिक समानता धार्मिक समानता हि लोकांना स्वतंत्र बंधुता न्याय प्रदान करणारी यंत्रणा होती  म्हणून अधिक तर दान हे बौद्ध उपासकांनी दिलेले आहे बौद्ध सम्राटांचे योगदान हि अमुल्य आहे जनतेच्या हितासाठी बौद्ध धम्माला शरण जाणारे सम्राट या मातीत होवून गेले हि महाराष्ट्राची माती तिने अनेक वर्षे या मातीत बुद्धाची शिकवण अनुभवली आहे आणि आज हि डोंगर माथे त्याची अस्ठीत्वाचे दाखले देत आहेत आज हि बौद्ध लेण्यात शिलालेख दाखले देत आहेत हि बौद्ध लेण्या नुसत्या बौद्ध लेण्या नाहीत तर आधुनिक बँक होत्या त्या आधुनिक व्यापाराची केंद्र होत्या त्या आधुनिक धम्माची केंद्र होती यात भारत देशाचा आर्थिक सामाजिक धार्मिक इतिहास कोरून ठेवलेला आहे चला तर आपला इतिहास आपण जपू या
या बौद्ध  लेण्या आपली ओळख हि प्रगतशील मानवाचा वंशज म्हणून करतात तेव्हा बौद्ध नावाची ओळख निर्माण करू या चला बौद्ध लेणी संवर्धन करू या